Do napisania tej historii zmotywowała mnie Renate Grytz, która po przeczytaniu  artykułu o Karolince napisała do mnie, że jej mąż pochodzi z Bzinicy Nowej, a Elfryda Zając, która opiekowała się grobem Karoliny była jej koleżanką. I owszem coś tam słyszeli ale nie znali dokładnie historii Karolinki i Karliczka.

dobrodzien-cmentarz-zydowski-6

Pani Renata wraz z mężem od prawie 36 lat mieszka w Niemczech. W tamtym czasie dużo osób wyjechało z okolic Dobrodzienia do Niemiec. Pani Renata podała mi też kilka ciekawostek z okolicy, między innymi o cmentarzu żydowskim w Dobrodzieniu. Na cmentarzu wprawdzie byłam już wcześniej ale nie miałam kiedy o nim napisać. Dzięki pani Renacie zmobilizowałam się i tak powstał ten wpis. A pani Renacie jeszcze raz dziękuję za tyle ciepłych słów pod moim adresem…

dobrodzien-cmentarz-zydowski-3

Odnowiona brama cmentarna z wykutą menorą.

 

Historia powstania cmentarza żydowskiego w Dobrodzieniu nie jest spójna. Większość źródeł podaje rok 1750. Nieliczne natomiast 1729 rok, choć ta data wydaje się najbardziej wiarygodna bo najstarszy zachowany nagrobek pochodzi właśnie z tego roku.

W 1939 roku cmentarz przeszedł na własność Zrzeszenia Żydów w Niemczech (Reichsvereinigung der Juden in Deutschland). W 1943 roku został przejęty przez gestapo. Po wojnie stał się własnością Skarbu Państwa.

dobrodzien-cmentarz-zydowski-12

dobrodzien-cmentarz-zydowski-11

dobrodzien-cmentarz-zydowski-9

 

Na terenie cmentarza znajdował się kiedyś dom grabarza, który po wojnie został wyburzony. Od tamtej pory nikt cmentarza nie pilnował. Kirkut był regularnie dewastowany a co cenniejsze nagrobki rozkradane. Pierwsze próby ratowania zabytkowego cmentarza poczyniono już w 1987 roku, ale nie doszło do realizacji zamierzenia. Dopiero udało się to uczynić w 2001 roku. Młodzież polska, niemiecka i izraelska podczas inicjatywy „Antyschematy” oczyściła teren cmentarza z chaszczy i śmieci, odkopano również macewy, które wyczyszczono i postawiono na nowo. Potłuczone kawałki umieszczono na murze, tworząc lapidarium.

dobrodzien-cmentarz-zydowski-lapidarium

Lapidarium utworzone z kawałków potłuczonych macew.

 

Koordynatorem i realizatorem programu było Polskie Towarzystwo im. Janusza Korczaka. Dokonano również inwentaryzacji nagrobków- na cmentarzu znajduje się około 200 płyt nagrobnych. W większości zostały wykonane z piaskowca i kamienia wapiennego.

 

dobrodzien-cmentarz-zydowski-7

dobrodzien-cmentarz-zydowski-14

dobrodzien-cmentarz-zydowski-8

Cmentarz żydowski został wpisany do rejestru zabytków pod numerem 439/88 z 27.05.1988.

 

dobrodzien-cmentarz-zydowski-5

Napis na nagrobku głosi:

„Dnia 12 adar 577 (28.02.1817) według małej rachuby.
Tu została pochowana kobieta poważana, zacna i prawa.
Dawała chleb głodnym i biednym,
udzielała także dobroczynności, miła w swoich czynach.
To jest cnotliwa i pobożna pani Gitel,

córka szanowanego pana Abrahama, błogosławionej pamięci!
Zmarła w dobrej sławie i odeszła do nieba.
Niech jej dusza będzie związana w węzeł życia!”

 

Cytat pochodzi ze strony: http://www.kirkuty.xip.pl/dobrodzien.htm

 

dobrodzien-cmentarz-zydowski-1

 

 








Autor:
Data:
czwartek, 1 grudnia, 2016 at 09:58
Kategoria:
Zamki, pałace, dwory, architektura sakralna, cuda, diabły
Komentarze:
Możesz zostawic odpowiedz
RSS:
Możesz sledzic komentarze tego postu poprzez Kanal RSS
  1. Yehuda Says:

    Dzięki za cenne informacje.

Dodaj komentarz