Strzelnica czołgowa (do strzelania z wozów bojowych)
Strzelnica czołgowa znajduje się na terenie poligonu Pstrąże (obecnie Świętoszów). Z daleka od zabudowań. Była niezwykle rozbudowana i bardzo nowoczesna. Składała się ze stanowiska dowodzenia, czterech ścieżek, ogromnego kulochwytu, kolejki wąskotorowej oraz schronów z mechanizmami do przesuwania wózków z tarczami.
Kolejka wąskotorowa służyła do transportu tzw. ruchomego celu. Była wyjątkowa, bo składała się aż z dziewięciu torowisk: siedem przebiegało wzdłuż strzelnicy, dwa w poprzek. Szkolenie było dość skomplikowane, bo cele pokazywały się z różnych stron i nie można było przewidzieć z której. Za to bardziej zbliżone do rzeczywistości, realnie odzwierciedlając przyszłe pole walki. Ten system szkolenia jest mocno zaawansowany i dzięki temu niezwykle skuteczny.
Główne torowisko dla czołgów. Dojeżdżały one do punktu, w którym po bokach i na wprost pokazywały się cele, do których podczas jazdy musieli strzelać ćwiczący czołgiści. Dziś torowisko jest już mocno zarośnięte.
Na tych postumentach znajdowały się ruchome cele, do których strzelano z czołgów i innych wozów bojowych.
Na tych postumentach znajdowały się ruchome cele, do których strzelano z czołgów i innych wozów bojowych.
Na tych postumentach znajdowały się ruchome cele, do których strzelano z czołgów i innych wozów bojowych.
Na tych postumentach znajdowały się ruchome cele, do których strzelano z czołgów i innych wozów bojowych.
Pozostałości torów kolejki wąskotorowej, po której poruszał się cel.
Dawna strzelnica czołgowa obecnie przecięta drogą.
Pozostałości torów kolejki wąskotorowej, po której poruszał się cel.
Pozostałości torów kolejki wąskotorowej, po której poruszał się cel.
Pozostałości torów kolejki wąskotorowej, po której poruszał się cel.
Pozostałości torów kolejki wąskotorowej, po której poruszał się cel. Tutaj tory praktycznie są rozebrane.
Pozostałości torów kolejki wąskotorowej, po której poruszał się cel. Tutaj tory praktycznie są rozebrane.
Pozostałości mechanizmu na końcu kolejki wąskotorowej.
Pozostałości mechanizmu na końcu kolejki wąskotorowej.
Rzut na strzelnicę.
Schron obsługi celów
Przy strzelnicy znajdowały się schrony do obsługi celów. Niegdyś wyposażone były w przeróżnego rodzaju sprzęt, aby móc kierować celami ruchomymi zdalnie, tak aby wyglądało to na rzeczywiste.
Jeden z kilku schronów obsługi celów ruchomych.
Wnętrze jednego z zachowanych schron ów do obsługi celów.
Jeden z kilku schronów obsługi celów ruchomych.
Jeden z kilku schronów obsługi celów ruchomych.
Jeden z kilku schronów obsługi celów ruchomych.
Jeden z kilku schronów obsługi celów ruchomych. Widok na zarośnięte już torowisko i rozkradzione tory.
Jeden z kilku schronów obsługi celów ruchomych.
Stanowiska czołgowe i zapory.
Jedno z kilku stanowisk dla czołgów.
Jedno z kilku stanowisk dla czołgów. 
Fragment stanowiska dla czołgów (ta „dziura” po lewej stronie).
Zapora czołgowa.
Stanowisko dowodzenia (budynek szkoleń czołgowych)
Budynek był murowany, posiadał dwa piętra plus wieżyczkę z tarasem. Niegdyś wokół niego nie było żadnych drzew i z tarasu rozpościerał się idealny widok na manewry czołgowe.
Ten majaczący w oddali biały budynek to stanowisko dowodzenia.
Ruina budynku dowodzenia w marcu 2018 roku.
Wnętrze budynku szkoleń czołgowych. Na parterze ktoś go podpalił.
Wnętrze budynku szkoleń czołgowych. Widok z piętra.
Budynek szkoleń czołgowych. Widok z tarasu na dawne torowisko strzelnicze. Ta biała plama majacząca się w lesie to słynna „Pustynia Strachowska”.
Rzut z mapy na ruiny budynku szkoleń czołgowych.
Strzelnica dla piechoty
Oprócz strzelnicy czołgowej w Pstrążu istniała również strzelnica dla piechoty.
Schemat strzelnicy.
Krótka historia poligonu
Szerzej o historii powstania poligonu pisałam tutaj. W skrócie w latach 40. XX wieku od początku istnienia poligonu, czyli od 1898 roku szkoliło się tu od 60 do 70 tysięcy żołnierzy Wehrmachtu (wojsk lądowych i Luftwaffe), Waffen-SS oraz Abwehry (oddziały artylerii, piechoty, saperów i strzelców).
W 1953 roku utworzono 14 Poligon Artyleryjski z komendą w pałacu w Kliczkowie. Początkowo jednostka obsługiwała dwa kierunki: „Piękna Wieś” przeznaczony do strzelań z zakrytych stanowisk ogniowych i „Trzebień” do strzelań z czołgów. 19 sierpnia 1957 roku jednostka została przeformowana w Obóz Ćwiczeń i Poligon Artyleryjski. Obszar poligonu został powiększony o kolejne dwa kierunki: „Joanna” i „Karliki”. W latach 1958 – 1966 poligon był systematycznie powiększany. W 1967 roku została zmieniona nazwa jednostki na Ośrodek Szkolenia Poligonowego Wojsk Lądowych. W 1969 roku zakończono budowę Bojowej Strzelnicy Czołgów „Karliki”, a w 1973 roku Bojowej Strzelnicy Bojowych Wozów Piechoty i Transporterów Opancerzonych „Karliki”. 3 grudnia 1974 generał brygady Zbigniew Ohanowicz, ówczesny zastępca dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, dokonał symbolicznego rozruchu elektronicznych urządzeń sterujących Bojowej Strzelnicy Czołgów „Karliki”. W 1980 roku oddano do użytku obozowisko wagonowe „Karliki”, a w 1984 roku obozowisko „Trzebień”.
W 1992 roku rozpoczęła funkcjonowanie Bojowa Strzelnica Czołgów „Świętoszów”. W 1995 roku do jednostki przyłączono tereny Pstrąża.
W 2003 roku Ośrodkowi Szkolenia Poligonowego Wojsk Lądowych Żagań nadano imię patrona gen. dyw. Zbigniewa Ohanowicza. Dnia 1 grudnia 2006 roku Minister Obrony Narodowej wprowadził odznakę pamiątkową Ośrodka, a 8 stycznia 2007 roku ustanowiono dzień 6 czerwca dorocznym świętem Ośrodka.
Odznaka pamiątkowa OSP WL Żagań
Od stycznia 2015 roku jednostka jest podporządkowana Dowódcy Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych.
Obecnie powierzchnia OSP WL Żagań obejmuje około 34 tys. hektarów. Poligon leży na terenie dwóch województw: lubuskiego i dolnośląskiego, w tym na obszarze sześciu gmin: Żagań, Małomice, Iłowa Żagańska, Szprotawa, Bolesławiec i Osiecznica.
OSP WL Żagań to jednostka organizacyjna przeznaczona do zabezpieczenia procesu szkolenia wojsk własnych i sojuszu. Zabezpiecza prowadzenie kompleksowych ćwiczeń taktycznych i szkolenia ogniowego wszystkich rodzajów sił zbrojnych, w tym także ćwiczeń taktycznych połączonych ze strzelaniem amunicją bojową. Ćwiczą tutaj między innymi jednostki specjalne oraz strażacy.
Natomiast dzisiaj już nikt nie korzysta z dawnych strzelnic czołgowych oraz piechoty, wybudowanych jeszcze za czasów niemieckich. Obie strzelnice mocno są porośnięte drzewami i coraz trudniej znaleźć ślady po dawnej ich świetności. Ale nie ma co dziwić, kiedy tuż obok istnieją dużo nowocześniejsze obiekty.
Opracowała
Mariola Nagoda (Opolanka z pasją)
Artykuł nie ma na celu propagowania jakichkolwiek ideologii nazistowskich, faszystowskich, komunistycznych ani żadnego innego systemu totalitarnego. Ma charakter wyłącznie dokumentalny i historyczny.
Dawne zdjęcia pochodzą ze stron: