Dziś będzie o pewnej osobliwości geologicznej, o której dowiedziałam się w 2009 roku od jednego przemiłego Pana z Urzędu Gminy w Tarnowie Opolskim. Niestety nie pamiętam nazwiska, ale ów Pan opowiedział mi wówczas o kilku interesujących miejscach w okolicy, a także wydrukował mi mapkę, na której zaznaczył ciekawostki. Mapkę na pamiątkę mam do dzisiaj. Wracając do tematu…

 

Znikająca woda
W miejscowości Kosorowice znajduje się tajemnicze miejsce, w którym znika woda.

Kosorowice ul. Borowa. Niestety od kilku lat jest susza i wody nie ma już w rowie. Niegdyś po intensywnych opadach strumień wody był tak wartki jak niejeden rwący potok.

I to dosłownie. W rowie płynie sobie rzeczka, która znika w czeluściach ziemi. Robi to w wyjątkowy sposób. Otóż woda wpływa pod powierzchnię ziemi, a następnie dalej płynie różnymi podziemnymi korytarzami i wypływa później nawet kilka kilometrów dalej.

Rów w Kosorowicach mieszkańcy zasypują ziemią i kamieniami, aby móc swobodnie traktorem dostać się do pola ornego. Jednakże bezskutecznie. Dziura połyka wszystko, stąd nazwa „łykołcz”. Fachowo takie zjawisko nazywa się ponorem.  W innych miejscach Polski mówią „łykawica” i „łykawka”. Na Opolszczyźnie takich miejsc jest kilka.

 

Rożniątów i Szymiszów
W Rożniątowie znajduje się rzeczka, która nazywa się Rożniątowski Potok. Swój początek bierze z wywierzyska (źródła krasowego- obecnie jest to staw przy ul. Wolności), po czym przepływa przez wioski Rożniątów i Szymiszów, znika w ponorze, a następnie po przepłynięciu 5 km pod ziemią, wydostaje się na powierzchnię już jako rzeka Sucha.
Inną ciekawostką przyrodniczą wsi Szymiszów jest to, że rzeczka Rożniątowski Potok przepływa przez jedną z uliczek, a nie pod nią (ul. Krótka).

 

To jest ta rzeczka, która płynie po ulicy a nie pod nią. Zdjęcie wykonano w 2015, kiedy panuje susza. Zwykle tej wody jest dużo więcej.

 

A to sprawca całego zamieszania- Potok Rożniątowski. Dziś leniwie sobie płynący.

 

Strzelce Opolskie
Inny ponor znajduje się w Strzelcach Opolskich. Przepływa on przez Park Miejski, a następnie wypływa w pobliżu wiaduktu kolejowego przy ul. Nowowiejskiej. Niestety jest ogrodzony i obserwować można go jedynie z nasypu.

 

Dolina Krowioka
Jeszcze inne ponory znajdują się na Górze Św. Anny a dokładniej w Dolinie Krowioka. Jak podaje Przewodnik Genealogiczny „Kamienne Skarby Ziemi Annogórskiej”, są to trzy nieduże ponory, które zasilają leżącą niżej małą jaskinię.

 

Kamień Śląski
Kolejny ponor znajduje się w Kamieniu Śląskim, przy stawie pałacowym. Obecnie staw jest uszczelniony folią, aby woda z niego nie uciekała, tak jak to miało miejsce w 1997 roku. Podczas odstrzałów w pobliskich zakładach kopalnianych prawdopodobnie doszło do otwarcia podziemnej szczeliny i woda ze stawu w ciągu kilku minut zniknęła.

Jest jeszcze jeden w Poznowicach, ale na jego temat niewiele mogę napisać.

 

„Śmierdząca sprawa”
Myślę, że takich „dziur” jest znacznie więcej. Pamiętam ze swojego dzieciństwa (mieszkałam wtedy w domku jednorodzinnym w dzielnicy Szczepanowice w Opolu) miejsce, do którego wysypywało się zgrabione liście, resztki jedzenia, ściółkę od zwierząt (mieliśmy wtedy króliki, kury, kaczki, nutrie i gołębie). Potocznie mówiło się: „wyrzucić na gnój”. Obok znajdował się „haziel” (wychodek, latryna, wygódka, ustęp, sławojka- jak kto woli), który był połączony z „gnojownikiem”. Miejsce to o tyle było dziwne, że nigdy się nie zapełniało. Wszystko znikało. Nikt nigdy nie wywoził niczego z owej „gnojówki”. Dorośli mówili, że pod spodem znajdują się podziemne tunele. A być może były to właśnie owe szczeliny podziemne.
Pamiętam, że byłam zdziwiona, że nikt się tym nie interesuje. Miałam nawet ambitny plan, że jak już będę dorosła, to opróżnię ten gnojownik i sprawdzę, co jest w środku, co to za tajemnicze tunele skrywa to śmierdzące miejsce. Plan nie doczekał się realizacji. Dziś miejsce to jest zamurowane i nie ma już śladu ani po gnojowniku, ani tym bardziej ponorze.

 

Nieprawdą jest, jak pisze w swoim artykule Krzysztof Spałek, że „ponor jedyny na Śląsku Opolskim, znajduje się w okolicach Szymiszowa” (Gazeta Wyborcza 2009). Dowody wymieniłam wyżej.

 
Z Wikipedii:

Ponor – miejsce, gdzie wody strumieni, potoków czy rzek wpływają pod powierzchnię terenu.

Wywierzysko – źródło krasowe, miejsce, w którym wody podziemne wypływają na powierzchnię.

 

Źródła:
Artykuł powstał na bazie przekazów ustnych od miejscowych ludzi oraz na podstawie Przewodnika Geologicznego „Kamienne Skarby Ziemi Annogórskiej”, wyd. przez Stowarzyszenie Krainy św. Anny.