W samym środku lasu, werdyktem króla Prus Fryderyka Wielkiego z dnia 30 marca 1773 r., została założona kolonia. W odróżnieniu od podmokłych okolic Chrząstowic i Lędzin, wioska została ulokowana na suchych terenach i nazwano ją Suchy Bór. Nadzór nad powstaniem kolonii objął mistrz leśny Burich.

Osadnicy pochodzili z Polski, Wirtembergii, Hesji, Frankonii, Austrii, Środkowych Niemiec, a także z bliskich okolic. Wśród pierwszych osadników, 18 było wyznania ewangelickiego, 6 katolickiego, a 1 husyckiego. Na pamiątkę wykarczowania lasu pod zabudowę osady, umieszczono w pieczęci (i herbie) piłę do drewna. Niemiecka nazwa miejscowości Derschau wywodzi się od ministra nazwiskiem Derschau, który żył w okresie powstania osady (około 1771 r.).

Suchy Bór, pieczęć z 1773 r.

Wieś powstała jako ulicówka, czyli po obu stronach ulicy znajdowały się domy. Wszystkie były wybudowane w tym samym stylu. Były to drewniane domy z belek, kryte gontem lub słomą. Domy posiadały izbę mieszkalną, dwie komory i chlew. Stodołę i szopę każdy gospodarz musiał wybudować już we własnym zakresie. Każdy z domów kosztował 150 pruskich talarów. Osadnicy dodatkowo otrzymali 12 mórg pola ornego, 4 morgi łąki, 1 morgę ogrodu oraz pastwisko. Wodę czerpano z czterech studni z żurawiami.

Mapa z 1891 r. Suchy Bór – wieś ulicówka, na czerwono zaznaczono umiejscowienie późniejszego sanatorium.

Kinderheim in Derschau

W latach 1906-1908, doceniając walory klimatyczne, władze miasta Oppeln postanowiły wybudować ośrodek wczasowy dla dzieci ze schorzeniami dróg oddechowych (Kinderheim in Derschau) w pobliskim lasku. Budową zajął się księgowy miasta Opola Schwitalla. W tamtych czasach gruźlica niestety była nieuleczalną chorobą. 

Suchy Bór 1934, widok na sanatorium, na pierwszym planie karuzela, źr. www.fototekaslaska.pl.

Suchy Bór 1934, widok sanatorium z zewnątrz, źr. www.fototekaslaska.pl.

Suchy Bór 1934, taras z leżakami na terenie w sanatorium, źr. www.fototekaslaska.pl.

Suchy Bór 1934, taras z leżakami na terenie w sanatorium, źr. www.fototekaslaska.pl.

Suchy Bór 1934, weranda w sanatorium, źr. www.fototekaslaska.pl.

Suchy Bór 1934, dziedziniec w sanatorium, źr. www.fototekaslaska.pl.

Suchy Bór 1934, zabudowania gospodarskie na terenie w sanatorium, źr. www.fototekaslaska.pl.

Ośrodek zyskiwał coraz to większe uznanie. Leczono tu dzieci z całego Górnego Śląska. Dziećmi zajmowali się dr Zuisieder z Prószkowa i Godschik z Chrząstowic. A opiekę wychowawczą sprawowały siostry zakonne, zapewniając dzieciom lekcje religii, śpiewu, gimnastyki, a także gier i zabaw na świeżym powietrzu. Wytyczono alejki spacerowe, zainstalowano huśtawki i małą karuzelę. Wybudowano basen odkryty (brodzik), po którym zimą można było jeździć na łyżwach (kto miał) lub po prostu ślizgać się na butach. W pobliżu znajdowała się górka z torem saneczkowym.

Suchy Bór 1934, poranne śpiewanie, źr. www.fototekaslaska.pl.

Suchy Bór 1934, plac zabaw na terenie sanatorium, źr. www.fototekaslaska.pl.

  Suchy Bór 1934, ogródek z roślinami alpejskimi i torem saneczkowym zimą na terenie sanatorium, źr. www.fototekaslaska.pl.

Suchy Bór 1934, brodzik na terenie sanatorium, źr. www.fototekaslaska.pl.

Suchy Bór 1934, brodzik na terenie sanatorium, źr. www.fototekaslaska.pl.

Suchy Bór 1934, brodzik na terenie sanatorium, w tle pagórek z roślinnością alpejską i torem saneczkowym zimą, źr. www.fototekaslaska.pl.

Suchy Bór 1934, boisko na terenie sanatorium, źr. www.fototekaslaska.pl.

Suchy Bór 1934, kręgielnia dla dzieci na terenie sanatorium, źr. www.fototekaslaska.pl.

Suchy Bór 1934, sala gier i zabaw w sanatorium, źr. www.fototekaslaska.pl.

Suchy Bór 1934, duży pokój dzienny w sanatorium, źr. www.fototekaslaska.pl.

Suchy Bór 1934, mały pokój dzienny w sanatorium, źr. www.fototekaslaska.pl.

Suchy Bór 1934, świetlica w sanatorium, źr. www.fototekaslaska.pl.

Suchy Bór 1934, sypialnia w sanatorium, źr. www.fototekaslaska.pl.

Suchy Bór 1934, sypialnia w sanatorium, źr. www.fototekaslaska.pl.

Suchy Bór 1934, pokój dzieci chorych w sanatorium, źr. www.fototekaslaska.pl.

Suchy Bór 1934, izolatka w sanatorium, źr. www.fototekaslaska.pl.

Suchy Bór 1934, pokój uczennic w sanatorium, źr. www.fototekaslaska.pl.

Suchy Bór 1934, pokój opiekunek w sanatorium, źr. www.fototekaslaska.pl.

Suchy Bór 1934, umywalnia w sanatorium, źr. www.fototekaslaska.pl.

Suchy Bór 1934, łaźnia w sanatorium, źr. www.fototekaslaska.pl.

Suchy Bór 1934, łaźnia w sanatorium, źr. www.fototekaslaska.pl.

Suchy Bór 1934, jadalnia w sanatorium, źr. www.fototekaslaska.pl.

Suchy Bór 1934, jadalnia w sanatorium, źr. www.fototekaslaska.pl.

Suchy Bór 1934, kuchnia w sanatorium, źr. www.fototekaslaska.pl.

Suchy Bór 1934, kuchnia w sanatorium, źr. www.fototekaslaska.pl.

Suchy Bór 1934, gabinet z lampami kwarcowymi, źr. www.fototekaslaska.pl.

Suchy Bór 1934, sala naświetlań w sanatorium, źr. www.fototekaslaska.pl. 

Kaplica w sanatorium

Wewnątrz sanatorium znajdowała się kaplica. Ostatnią mszę odprawiono w Niedzielę Palmową 1935 r.

Suchy Bór 1934, kaplica w budynku sanatorium, źr. www.fototekaslaska.pl.

Kapliczka Matki Bożej Suchoborskiej

W pobliżu sanatorium znajdowała się również niewielka kapliczka poświęcona Matce Bożej, wybudowana w 1935 r. przez budowniczego i administratora sanatorium, Schwitallę. Kapliczkę nazywano „Małym sanktuarium” i składała się z dwóch bloków betonowych. Na jednym z nich znajdował się obraz Matki Bożej, na drugim napis w języku niemieckim:

,,Du, der du nimmer glaubst an sie, Kalt vor dem Bilde stehst Und nimmer beugen willst dein Knie, Sie hilft dir doch! Wenn du nicht flehst, So fleht dein Jammer, fleht dein Leid, Das sieht sie, die gebenedeit Die Mutter Sankt Maria!“. Tłumaczenie (wolne) na polski: „Ty, który już w nią nie wierzysz, Bez emocji przed jej obrazem stoisz I nigdy nie zginasz swych kolan, Ona i tak ci pomoże! Jeśli ty nie błagasz, To będzie błagał twój jęk, twoje cierpienie, Ona to widzi, błogosławiona Matka Święta, Maryja!”.

Obraz o wymiarach 50 x 70 cm, umieszczony w kapliczce, został wykonany przez nieznanego artystę z Opola. Był on inspirowany wizerunkiem Madonny namalowanym przez mistrza Guido Reni z Bolonii. Na szczycie kapliczki umieszczono krzyż z daszkiem. Kapliczka ta do dzisiaj jest ozdobą parku na terenie ośrodka.

 Kapliczka na terenie sanatorium, fot. Ernst Mittmann, źr. Beczka 2010, nr 16 (239).

Zdjęcie pochodzi z pracy konkursowej pt. „Suchy Bór – ciekawe zakątki i historie”. Niestety nie znam datowania zdjęcia, publikacja pochodzi z lat 2010-2011.

Opracowała

 Mariola Nagoda (Opolanka z pasją)