Dziś zaprezentuję lotnisko w Krzywej (woj. dolnośląskie). Niech Was tylko nazwa nie zmyli bo lotnisko prędzej zlokalizujecie przy miejscowości Różyniec bądź Osła, a do Krzywej jest jakieś 8 km. Skąd taka rozbieżność nazw? Otóż, jadąc z Legnicy na lotnisko, ostatnią mijaną wsią jest Krzywa i taka nazwa została zapamiętana przez sowieckich żołnierzy.

Krzywa, dawna sala gimnastyczna. Fot. 2016 r.

Lotnisko powstało przed II wojną światową (prawdopodobnie w latach 30. XX wieku) jako Luftwaffe, Sił Powietrznych III Rzeszy. Lokalizacja lotniska była celowo wybrana, znajdowało się bowiem blisko dopiero co wybudowanej autostrady Wrocław-Berlin.

Przejazd kolumny z robotnikami pracującymi przy budowie autostrady, podczas uroczystości oddania jej do użytku. Okolice Krzywej. Fot. Liegnitzer Tageblatt, 1936 r., źr. www.liegnitz.pl .

Po 1945 roku lotnisko zostało zajęte przez wojska polskie (chociaż nigdy nie stacjonowały tu samoloty polskie), a w latach 1953- 1992 oficjalnie przeszło we władanie Armii Czerwonej. Wojska radzieckie dokonały rozbudowy lotniska. Stacjonował tam 3. Pułk Lotnictwa Bombowego, który podlegał Kluczowi Dowodzenia 149. Dywizji Lotnictwa Bombowego z lotniska Szprotawa-Wiechlice. Pułk dysponował samolotami myśliwskimi MiG-17 i szkolno-treningowymi MiG-15UTI.

Samolot SU-7. Fot. pochodzi ze strony: www.pl.wikipedia.org.

Samolot SU-7BM. Fot. pochodzi ze strony: www.pl.wikipedia.org.

Rzut samolotu SU-7. Fot. pochodzi ze strony: www.pl.wikipedia.org.

Samolot MIG-25. Fot. pochodzi ze strony: www.pl.wikipedia.org.

Rzut samolotu MIG-25. Fot. pochodzi ze strony: www.pl.wikipedia.org.

Samolot IŁ-76. Fot. pochodzi ze strony: www.pl.wikipedia.org.

Rzut samolotu IŁ-76. Fot. pochodzi ze strony: www.pl.wikipedia.org.

W latach 1952-58 i 1990-92 na lotnisku stacjonował 164. Kerczeński Samodzielny Pułk Lotnictwa Rozpoznawczego Gwardii z samolotami MiG-25. 1 września 1960 roku pułk przemieniono w 3 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego-B (3PLM-B). Wówczas uzbrojono go w samoloty Su-7B, zdolne przenosić bomby jądrowe. W grudniu 1988 roku 3PLM-B został przemianowany na 3 Pułk Lotnictwa Bombowego. Na stanie posiadał trzy eskadry, uzbrojone w samoloty Su-24. Bombo-skład dla lotniska znajdował się trzy kilometry dalej, w lesie, na południowy-zachód od osiedla w Krzywej. Na jego terenie mieściło się około piętnastu budowli różnego przeznaczenia.

Mapa obecnego terenu.

Mapa obecnego terenu.

Wojska radzieckie lotnisko opuściły w 1992 roku, a rok później tereny zostały przekazane gminie Gromadka. Pierwotnie planowano reaktywować lotnisko jako cywilne. Założono nawet spółkę Krzywa S.A. Niestety z planów nic nie wyszło. W 1997 roku przekazano je Legnickiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej. Część budynków została zagospodarowana przez różne firmy, część została wyburzona, a niewielka część pozostała w ruinie. W 2012 roku na terenie dawnego lotniska wojskowego powstało lądowisko, należące do Stowarzyszenia Consensus LEX. Lądowisko dysponuje betonową drogą startową o długości 100 metrów.W skład lotniska wchodziły dwa pasy startowe, wieża kontroli lotów, baza paliw, około 40 schrono-hangarów (dziś pozostało raptem kilka), hale remontowe dla samolotów, bunkier dowodzenia, magazyny, osiedle mieszkaniowe.

Krzywa, płyta lotniskowa. Fot. 2016 r.

Krzywa, jeden z niewielu ocalałych hangarów. Fot. 2016 r.

Krzywa, jeden z niewielu ocalałych hangarów, w dodatku zamkniętych. Fot. 2016 r.

Krzywa, jeden z niewielu ocalałych hangarów, w dodatku zamkniętych. Fot. 2016 r.

Krzywa, miejsce po rozebranym hangarze. Fot. 2016 r.

Krzywa, wnętrze jednego z hangarów. Fot. 2016 r.

Krzywa, wnętrze jednego z hangarów. Ten jest częściowo rozebrany. Fot. 2016 r.

Krzywa, wnętrze jednego z hangarów. Fot. 2016 r.

Krzywa, wnętrze jednego z hangarów. Fot. 2016 r.

Krzywa, wnętrze jednego z hangarów. Fot. 2016 r.

Krzywa, wnętrze jednego z hangarów. Fot. 2016 r.

Krzywa, bunkier. Fot. 2016 r.

Krzywa, wejście do bunkra. Fot. 2016 r.

Krzywa, wnętrze bunkra. Fot. 2016 r.

Krzywa, we wnętrzu bunkra. Fot. 2016 r.

Osiedle

Budowę osiedla mieszkaniowego rozpoczęli jeszcze Niemcy. Powstało wówczas kilkanaście bloków dwupiętrowych. W latach 60. XX wieku wybudowano pierwsze bloki typu „Bolesławiec”. Nie były to typowe bloki z „wielkiej płyty” ale również powstały z gotowych prefabrykatów. Ostatnie bloki to tzw. „Leningrady”, powstały w latach 80. ubiegłego wieku. Po opuszczeniu miasteczka przez żołnierzy radzieckich, bloki były w opłakanym stanie. Powyrywano z nich wszystko, co tylko nadawało się do wywózki bądź na sprzedaż. Obecnie większość bloków jest już po remoncie i dostały nową nazwę „Osiedle Szczytnica”.

Krzywa, odnowione bloki poradzieckie. Fot. 2016 r.

Krzywa, odnowione bloki poradzieckie. Fot. 2016 r.

Krzywa, bloki poradzieckie. Fot. 2016 r.

Krzywa, bloki poradzieckie w trakcie remontu. Fot. 2016 r.

Na terenie osiedla znajdują się jeszcze ruiny budynku sztabowo-koszarowego. Niektóre źródła podają, że jest to szkoła. Budynek ten składa się z dwóch części połączonych łącznikiem. W pierwszym budynku znajdował się Dom Oficera, w którym była sala kinowa, sala bilardowa, stołówka, jadalnia i kilka pomniejszych sal. Natomiast w drugim budynku mieściły się sale lekcyjne, toalety i dwie sale gimnastyczne. W jednej z nich do dzisiaj zachowały się malunki na ścianach i filarach sufitowych.

Krzywa, budynek sztabowo-koszarowy vel szkoła. Fot. 2016 r.

Krzywa, budynek sztabowo-koszarowy vel szkoła. Fot. 2016 r.

Krzywa, hol budynku sztabowo-koszarowego vel szkoły. Fot. 2016 r.

Krzywa, jedna z sal budynku sztabowo-koszarowego vel szkoły. Fot. 2016 r.

Krzywa, tapeta na ścianie jednej z sal budynku sztabowo-koszarowego vel szkoły. Fot. 2016 r.

Krzywa, toaleta w budynku sztabowo-koszarowego vel szkoły. Na uwagę zwracają różne wysokości toalet. Pytanie, czy miejsce zależało od stopnia wojskowego, czy od wzrostu? Fot. 2016 r.

Krzywa, sala gimnastyczna budynku sztabowo-koszarowego vel szkoły z malowidłami. Fot. 2016 r.

Krzywa, sala gimnastyczna budynku sztabowo-koszarowego vel szkoły z malowidłami. Tutaj MIG-27 w 1972 roku i MIG-17 w 1988 roku. Fot. 2016 r.

Krzywa, sala gimnastyczna budynku sztabowo-koszarowego vel szkoły z malowidłami. Tutaj MIG-2 z 1942 roku i MIG z 1927 roku. Fot. 2016 r.

Krzywa, sala gimnastyczna budynku sztabowo-koszarowego vel szkoły z malowidłami propagandowymi. Tutaj radziecki samolot MIG ucieka przed wrogiem. Fot. 2016 r.

Krzywa, sala gimnastyczna budynku sztabowo-koszarowego vel szkoły z malowidłami propagandowymi. Tutaj radziecki samolot MIG ucieka przed wrogiem. Fot. 2016 r.

Krzywa, sala kinowa. Fot. 2016 r.

Krzywa, otwory kinematograficzne w sali kinowej. Fot. 2016 r.

Pomniki

Z dostępnych mi materiałów wiedziałam, że w pobliżu lotniska znajdują się pomniki z charakterystycznymi radzieckimi gwiazdami. Ponieważ nie bardzo wiedziałam w którym miejscu ich szukać, a teren do przeszukania wynosił kilka hektarów, postanowiłam zapytać miejscowych. Trafiłam na młodą kobietę. Dość sceptycznie podeszłam do tematu bo młodzi raczej nie interesują się historią, nawet tą najbliższą, którą mają często pod nosem. Jakież było moje zdziwienie, kiedy okazało się, że tak młoda osoba wie o co mi chodzi. Ów Pani była tak miła, że nawet narysowała mapkę, abym na pewno trafiła w to miejsce. Serdeczne podziękowania dla tej Pani.

Krzywa, mapka narysowana przez miłą Panią. Fot. 2016 r.

A pomnik znajdował się w pobliżu placu apelowego. Był tak mocno porośnięty krzakami, że w życiu sama nie odnalazłabym go. Pomnik upamiętnia Wielką Wojnę Ojczyźnianą, czyli wojnę niemiecko-radziecką 1941-1945. Na pomniku znajdowały się (dziś już słabo widoczne) scenki przedstawiające różne samoloty wojskowe, m.in eskadra szturmowych samolotów IŁ-2, czy płonący bombowiec Heinkel He 111. Oczywiście scenki te miały wydźwięk mocno propagandowy.

Krzywa, pomnik znajduje się w tych krzaczorach. Fot. 2016 r.

Krzywa, pomnik upamiętniający wojnę niemiecko-radziecką 1941-1945. Fot. 2016 r.

Krzywa, dawny plac apelowy. Fot. 2016 r.

Mozaiki

Oprócz pomnika, przy drodze głównej na lotnisko, znajdowały się także tablice z mozaiką. Przedstawiały one flagi republik byłego Związku Radzieckiego oraz rodzaje sił zbrojnych. Mozaiki zostały wykonane przez żołnierzy artystów w 1982 roku. Obecnie są prywatną własnością pasjonaty Andrzeja Kaziuka, który w planach ma utworzenie lapidarium.

Krzywa, ocalałe fragmenty mozaiki. Fot. 2016 r.

Krzywa, ocalałe fragmenty mozaiki. Fot. 2016 r.

Krzywa, ocalałe fragmenty mozaiki. Fot. 2016 r.

Krzywa, a tak mozaika wyglądała jeszcze w 1997 roku. Zdjęcie pochodzi ze strony: www.dolny-slask.org.pl.

Czy wiesz, że…

To właśnie w opuszczonych budynkach i schronach poradzieckich nakręcono drugi odcinek polskiego serialu kryminalnego „Komisja morderstw”. Odcinek nosi dość wymowny tytuł „Zona 209”.

Streszczenie odcinka za www.komisjamorderstw.vod.tvp.pl:

„Amatorzy poszukiwania skarbów odkrywają w posowieckim bunkrze trzy metalowe trumny. W jednej z nich znajdują zwłoki ubrane w mundur amerykańskiego generała. Poszukiwacz, który oderwał dystynkcje z generalskiego munduru, zranił się przy tym w palec i następnego dnia zgłasza do szpitala. Jest w bardzo ciężkim stanie, a lekarze nie umieją zdiagnozować jego choroby. Zaskakująca obecność „Amerykanina” na terenie dawnej bazy Armii Czerwonej w Krzywej stawia na nogi Komisję Morderstw. Przesłuchania zdrowych poszukiwaczy skarbów oraz objawy chorobowe u tego, który kona w szpitalu, naprowadzają Komisję na trop niezwykle groźnej trucizny”.