Poligon

W 1898 roku ze swoich dóbr rodzina zu Dohna wydziela teren pod przyszły poligon. Rodzina zu Dohna zajmowała wysokie stanowiska państwowe i wojskowe. Pierwsze baraki powstały już w 1900 roku, a rok później rozpoczęto budowę kompleksu garnizonowego. W 1905 roku poligon zajmował powierzchnię 5 tys. ha.

Poligon ze względu na wyjątkowe walory (naturalne wzniesienia, las, pustynie piaszczyste z wydmami, łąki, torfowiska, bagna i liczne cieki wodne) idealnie nadawał się na różnego rodzaju ćwiczenia. Odbywały się tutaj szkolenia artylerii, piechoty, strzelców i saperów.

W 1933 roku (po dojściu Hitlera do władzy) teren powiększono i rozbudowano do tego stopnia, że w latach 40. XX wieku był to jeden z największych ośrodków poligonowych w ówczesnych Niemczech, a centrum całego założenia stanowił Świętoszów (Neuhammer). Szkoliło się tutaj od 60 do 70 tys. żołnierzy Wehrmachtu (wojsk lądowych i Luftwaffe), Waffen-SS oraz Abwehry. Przed kampanią w Afryce szkoliły się tutaj także oddziały gen. Erwina Rommla, wykorzystując naturalne warunki pustynne poligonu (tzw. Pustynia Strachowska). Znajdowało się tutaj centrum rozwoju i testowania broni przeciwpancernej. Stąd zaistniała potrzeba wybudowania ogromnych bunkrów, o których pisałam wyżej.

Po II wojnie światowej teren został przejęty przez Północną Grupę Wojsk Radzieckich. Pstrąże zmieniło wówczas nazwę na Strachów (Страхув). Obszar został wyłączony spod polskiej administracji terytorialnej. Zajmował obszar 20 744 hektarów. Do 1992 roku stacjonował tutaj 255. pułk piechoty zmotoryzowanej 20. Zwienogrodzkiej Dywizji Pancernej. Podczas II wojny światowej pułk zasłynął z tego, iż jego 9. kompania stoczyła jedną z największych bitew II wojny światowej pod Stalingradem (23.08.1942-02.02.1943). Do niewoli dostało się 91 tys. żołnierzy niemieckich (do kraju wróciło tylko 6 tys.) oraz 22 generałów na czele z feldmarszałkiem Friedrichem von Paulusem. Zwycięstwo Armii Czerwonej przyspieszyło klęskę III Rzeszy.

W skład 20. Zwienogrodzkiej Dywizji Pancernej wchodziły:

– 8. Gwardyjski Pułk Czołgów,

– 76. Orszański Pułk Czołgów,

-15.5 Gwardyjski Pułk Czołgów,

-1052. pułk artylerii samobieżnej,

-459. pułk rakiet przeciwlotniczych,

-595. samodzielny dywizjon rakietowy,

-96. samodzielny batalion rozpoznawczy,

-206. batalion saperów,

-710. samodzielny batalion łączności,

-1082. samodzielny batalion zaopatrzenia,

-219. samodzielny batalion medyczny,

-70. samodzielny batalion remontowo-budowlany.

W latach 1948-1951 stacjonowała tu także 14. Brygada Artylerii Ciężkiej Wojska Polskiego.

Po powstaniu Układu Warszawskiego wojsko polskie było dopuszczane do wspólnych ćwiczeń z armią radziecką. Pierwsze tego typu ćwiczenia przebiegły jesienią 1955 roku. Były to między innymi ćwiczenia „Tarcza” czy „Sojuz”. 1 listopada 1992 roku teren po wojsku radzieckim przejęła Bojowa Strzelnica Czołgów ,,Świętoszów”. W międzyczasie ośrodki poligonowe w Świętoszowie i Żaganiu połączono w jeden poligon. W 1995 roku, po wycofaniu się z planów zagospodarowania, Pstrąże zostało włączone w skład poligonu.

Pustynia Strachowska.

Część poligonu już zarasta.

Obecnie poligon o powierzchni 34 tys. hektarów (340 km2) należy do Ośrodka Szkolenia Poligonowego Wojsk Lądowych Żagań i jest jednym z największych poligonów w całej Europie. Jak ogromny jest to teren ilustrują poniższe mapki.

Poligon rozciąga się pomiędzy Świętoszowem (z lewej) a Pstrążem (z prawej).

Mapka terenu poligonu.

Odbywają się tutaj między innymi szkolenia ze strzelania z czołgów oraz bojowych wozów piechoty. Oprócz manewrów żołnierzy na terenie poligonu odbywają się także ćwiczenia straży pożarnej, policji i ratownictwa.

Leopardy i inne wozy bojowe

Podstawowym uzbrojeniem 10. Brygady Kawalerii Pancernej w Świętoszowie są przekazane w latach 2002 – 2003 przez Bundeswehrę czołgi Leopard 2A4 a także: wozy dowodzenia na podwoziu gąsienicowym M577, wozy dowodzenia na podwoziu kołowym Wolf, zestawy do transportu czołgów, wozy sanitarne na podwoziu gąsienicowym M113, samochody transportowe 2 i 5 t. typ. Mercedes 2, mosty towarzyszące typu Biber (dla kompanii saperów).

Czołg Leopard 2A4 jest przeznaczony do zwalczania celów opancerzonych, umocnień, schronów i samolotów. Leopard 2 to niemiecki czołg produkowany w zakładach Krauss – Maffei Wegmann, wprowadzony do służby w Bundeswehrze w 1979 roku.

Najwięcej tych czołgów nabyły: Szwajcaria 380 egz. (230 w służbie czynnej i 150 zmagazynowanych), Grecja 353 egz., Turcja 350 egz., Hiszpania 327 egz., Szwecja 280 egz., Polska 247 egz. (142 Leopard 2A4 i 105 Leopard 2A5).

Czołg Leopard 2A4. Fot. Wikipedia.

Wóz techniczny M88A2 Hercoules

A taki sobie amerykański wóz wsparcia M88A2 stał samotnie na placu. Też się zdziwiłam jak go zobaczyłam. Okazało się, że wóz podczas ćwiczeń uległ uszkodzeniu. Na tyle poważnemu, że go zostawiono.

Hercules wyposażony jest w dźwig o nośności 35 ton i główną wyciągarkę zdolną poruszyć inny pojazd o masie 65 ton. Oryginalny M88 został wprowadzony na rynek w 1961 roku, M88A1 ​​w 1977 roku, a M88A2 w 1997 roku. Wozy M88A2 zostały zaprojektowane z myślą o wsparciu obsługi czołgów M1A1 i M1A2 Abrams.

W styczniu 2017 roku w ramach wzmacniania wschodniej flanki do Polski przyjechała amerykańska Pancerna Brygadowa Grupa Bojowa (ABCT). Wraz z żołnierzami przetransportowano także 87 czołgów M1 Abrams, gąsienicowe ciężkie wozy bojowe Bradley, samobieżne armatohaubice M109A6 Paladin, kołowe transportery rozpoznawcze M1117 ASV, a także wozy wsparcia technicznego M88A2 Hercules.

Transportery Stryker i pojazdy Humvee trafiły do jednostki w Orzyszu. Natomiast sprzęt ciężki typu transportery Bradley i czołgi Abrams trafiły do jednostki w Żaganiu. Stąd na  poligonie znalazł się amerykański wóz techniczny M88A2 Hercoules. Z pojazdu zniknęła już radiostacja i gąsienica.

Wypadek z udziałem amerykańskich wozów

Pod koniec maja 2018 do Polski przyjechał transport z blisko 3,5 tys. żołnierzy amerykańskich oraz 2000 jednostek sprzętu wojskowego z 1 ABCT. Amerykańscy żołnierze pełnili służbę w Żaganiu, Świętoszowie, Skwierzynie i Bolesławcu oraz na poligonie Żagań-Świętoszów. Brygada „Ironhorse” powstała w 1917 roku i jest jedną z najbardziej znanych jednostek w USA. W 1998 roku brała udział w operacji Pustynna Burza.

Akurat wracaliśmy ze Pstrąża, kiedy autostrada A18 była cała zakorkowana, bo był jakiś wypadek. Przy okazji widzieliśmy cały konwój różnych amerykańskich pojazdów wojskowych. Okazało się, że jeden z wozów amerykańskich, który zmierzał do Torunia zderzył się z samochodem cywilnym. Na miejscu śmierć poniósł kierowca samochodu cywilnego. Wozy te wracały z ćwiczeń wojskowych Anakonda. Odbywają się one od 2006 roku co dwa lata. W 2018 roku wzięło w nich udział ok. 31 tys. żołnierzy, w tym 12 tys. z Polski.

Niewybuchy i inne

Ciekawostką jest, iż co roku w kwietniu i październiku wstrzymywane są wszelkie ćwiczenia, aby oczyścić teren poligonu z niewybuchów oraz innych niebezpiecznych przedmiotów. Czyszczeniem poligonu zajmują się żołnierze 10 Brygady Kawalerii Pancernej (10BKPanc) w Żaganiu. Znalezione przedmioty (niewybuchy i niewypały) zostają zniszczone przez saperów z patrolu saperskiego Komendy Poligonu Dobre nad Kwisą.

Trzeba bowiem wiedzieć, że pomimo upływu lat od wojny i regularnego oczyszczania terenu i tak jeszcze w ziemi tkwią pociski, mogące nadal stwarzać poważne zagrożenie dla życia. W dalszym ciągu można natknąć się między innymi na miny przeciwpiechotne i przeciwpancerne (nie tylko ćwiczebne), bomby lotnicze, granaty ręczne i moździerzowe, pociski artyleryjskie, naboje (choć najczęściej łuski). Zdarza się i to nierzadko, że niewybuchy leżą po prostu na ziemi, niczym niezabezpieczone. Najczęściej są porzucone przez pseudo eksploratorów. Innymi niebezpiecznymi przedmiotami są zakopane beczki przez opuszczające wojska radzieckie z substancjami niewiadomego pochodzenia. Może to być paliwo lotnicze, ale także substancje chemiczne, żrące czy radioaktywne itp…

Przykłady różnego rodzaju niewybuchów i niewypałów (pociski, zapalniki, granaty, miny, naboje, bomby) znalezione na terenie Pstrąża:

Dla niedowiarków twierdzących, że poligon jest nieczynny zamieszczam ogłoszenie OSPWL w Żaganiu o przeprowadzeniu ćwiczeń z użyciem amunicji bojowej. Takie ćwiczenia odbywają się niemal codziennie od poniedziałku do piątku (rzadziej w soboty).

Swoim artykułem nie namawiam do zwiedzania poligonu. Przeciwnie, będę nawoływać o zaniechanie. Ale jeśli już ktoś się zdecyduje niech ma świadomość, jakie grożą tu niebezpieczeństwa. Na tego typu obiekty wchodzi się na własną odpowiedzialność. Należy być czujnym i ufać rozsądkowi.

Opracowała

 Mariola Nagoda (Opolanka z pasją)

 

Artykuł nie ma na celu propagowania jakichkolwiek ideologii nazistowskich, faszystowskich, komunistycznych ani żadnego innego systemu totalitarnego. Ma charakter wyłącznie dokumentalny i historyczny.

 

Dawne zdjęcia pochodzą ze stron:

www.webarmy.ru

www.ok.ru

www.sgvavia.ru

www.sgv-polsha.narod.ru

www.sgv12.narod.ru

www.dunay1968.com

www.vk.com

www.lexikon-der-wehrmacht.de

www.dolny-slask.org.pl

www.fotopolska.eu

www.wikimapia.org

 

 








Autor:
Data:
wtorek, 10 grudnia, 2019 at 18:09
Kategoria:
Urbex, martyrologia, cmentarze, pomniki, militaria, zabytki techniki
Komentarze:
Możesz zostawic odpowiedz
RSS:
Możesz sledzic komentarze tego postu poprzez Kanal RSS
  1. 102. Pstrąże opuszczone miasto, cz.10 strzelnica i budynek szkoleń czołgowych | Opolanka z pasją Says:

    […] 100. Pstrąże opuszczone miasto, cz.8 poligon i niewybuchy z nim związane […]

Dodaj komentarz