Kopice – pozostałe budynki | Opolanka z pasją

czw.

mar

Kopice – pozostałe budynki

Joanna Gryzik odziedziczyła 19 kopalni galmanu (rudy cynku), 40 kopalni węgla kamiennego, kilka hut cynku oraz 4 majątki ziemskie (Szombierki-Orzegów, Bobrek, Bujaków oraz Chudów-Paniówki). Dzięki swoim niezwykłym umiejętnościom pomnożyła majątek aż siedmiokrotnie.

Joanna i Hans Ulrych Schaffgotschowie byli fundatorami wielu kościołów, kaplic, szkół i ochronek. Wspomagali biednych, sieroty, bezdomnych. W 1857 roku powstała także „kasa zapomogowa” dla pracowników zatrudnionych w licznych kopalniach i hutach. Po śmierci Joanny działalność dobroczynną kontynuowała spółka akcyjna Gräflich Schaffgotsche Werke. W 1911 roku spółka zorganizowała w Szombierkach, a później w Goduli i Orzegowie, kuchnię mleczną. Dzięki temu wszystkie matki mogły raz w tygodniu dostać odżywki dla dzieci oraz bezpłatnie skorzystać z opieki lekarskiej.

Wśród wielu obiektów fundowanych lub dotowanych przez Schaffgotschów są:

– w Bytomiu: kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Szombierkach, kościół św. Rodziny; – w Bobrku, kaplica pw. św. Józefa w Szombierkach, kolonia Bobrek w Bobrku, osiedle robotnicze w Szombierkach, kolonia Zgorzelec w Łagiewnikach;

– w Katowicach: klasztor oo. franciszkanów w Panewnikach;

– w Mikołowie: kościół w Bujakowie, kościół w Paniówkach;

– w Rudzie Śląskiej: kościół św. Michała Archanioła w Orzegowie, kościół Ścięcia św. Jana Chrzciciela w Goduli, szpital św. Joanny w Goduli, klasztor ss elżbietanek z przedszkolem i przytułkiem dla bezdomnych w Goduli, szkoła w Goduli, szkoła w Chebziu, kolonia Nowy Orzegów w Orzegowie, osiedle robotnicze Hofrichter w Goduli, osiedle robotnicze w Chebziu;

– we Wrocławiu: Instytut dla Niewidomych, Dom Wychowawczy im. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, klasztor ss. szarytek.

Dawna szkoła w Chebziu, Bytom Szombierki – Kaplica Najświętszej Marii Panny i Świętego Józefa (1930-40), Bytom Szombierki – Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa (1943), Bytom Bobrek – kościół św. Rodziny z farą (1916). Fot. pochodzą ze strony www.fotopolska.eu

Orzegów, ob. dzielnica Rudy Śl. – kościół św. Michała Archanioła (1910-20), Wrocław ul. Prądzyńskiego 20a. Podwórze przedwojennej Ochronki, prowadzonej przez Siostry Szarytki. Na zdjęciu polskie dzieci (1948), Orzegów, ob. dzielnica Rudy Śl. kościół św. Michała Archanioła (1910-20), Panewniki, ob. dzielnica Katowic – Klasztor Franciszkanów i kościół św. Ludwika Króla i Wniebowzięcia NMP (1908). Fot. pochodzą ze strony www.fotopolska.eu

Hrabina Joanna Gryzik von Schomberg-Godulla i hrabia Hans Ulrich Schaffgotsch. Fot. arch. prywatne.

Szkoła, przedszkole

W Kopicach państwo Schaffgotschowie ufundowali szkołę, ochronkę (przedszkole), klasztor, pocztę oraz mieszkania dla pracowników zatrudnionych w folwarku.

Litografia z Kopic z lat 1890-1910 przedstawiająca zajazd Pod Złotymi Gryfami, kościół, klasztor, sklep braci Schmidt, leśniczówkę i szkołę. Fot. pochodzi ze strony www.fotopolska.eu

Szkoła w Kopicach, lata 1930-40. Fot. pochodzi z nieistniejącej już strony www.niemodlin.org

Budynek szkoły obecnie. Fot. pochodzi ze strony www.polska-org.pl

Budynek przedszkola. Fot. pochodzi ze strony www.polska-org.pl

Sklepy i Dom Towarowy

W latach 30. XX wieku wieś Kopice liczyła około 1500 mieszkańców, którzy głównie utrzymywali się z rolnictwa i rzemiosła. Spora część mieszkańców pracowała w majątku. Kolejną ciekawostką jest fakt, iż we wsi mieszkało aż 124 urzędników, zatrudnionych głównie w hrabiowskich dobrach. Oprócz tego znajdowały się tutaj poczta, kuźnia, dwie gospody. We wsi było także kilka sklepów, w tym Dom Towarowy. Działalność prowadziło aż 56 handlarzy.

Na litografii z lat 1890-1910 widać między innymi sklep braci Schmidt (na dole po lewej stronie). Fot. pochodzi ze strony www.fotopolska.eu

Na zdjęciu z lat 1920-30 widać po lewej stronie sklep braci Schmidto oraz Dom Towarowy (Kaufhaus). Fot. pochodzi ze strony www.polska-org.pl

Na pocztówce z lat 1910-20 widać po prawej stronie malutki sklepik kolonialny, w którym można było kupić tabakę, papierosy i inne artykuły tytoniowe. Fot. pochodzi ze strony www.polska-org.pl

Poczta

We wsi znajdowała się również poczta. Jest to budynek dwukondygnacyjny. Budynek powstał w 1894 roku z fundacji Schaffgotschów, o czym świadczy tablica umiejscowiona na bocznej ścianie. Obiekt został wybudowany jak pozostałe obiekty z czerwonej cegły. Obecnie służy jako budynek mieszkalny.

Budynek dawnej poczty, fot. 2017 r.

Budynek dawnej poczty. Na zdjęciu widać tablicę pamiątkową fundatorów Schaffgotschów. Fot. pochodzi ze strony www.fotopolska.eu

Ośrodek Zdrowia

We wsi funkcjonuje w przedwojennym budynku Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Przychodnia „Zdrowie”. Niestety nie znalazłam informacji, co znajdowało się wcześniej w tym ciekawym budynku.

Ośrodek Zdrowia. Fot. pochodzi ze strony www.polska-org.pl

Dom zarządcy

Dom Zarządcy, zwany też Willą Dyrektora (Direktorvilla), Hrabiowską Willą (Gräflich Villa), czasem także Domem Kawalerskim (Kavalierhaus). Domy Kawalreskie były to budynki przeznaczone dla wyżej postawionych pracowników. Domy te często miały pokoje gościnne np. dla kurierów.

Willa znajduje się na skraju parku, w jego północno-zachodniej części. Wybudowana została w II połowie XIX wieku dla zarządcy pałacowego. Obecnie funkcjonuje jako budynek mieszkalny.

Willa zarządcy kopickiego majątku, 1916. Fot. pochodzi ze strony www.polska-org.pl

Willa zarządcy kopickiego majątku, 1920-30. Fot. pochodzi ze strony www.polska-org.pl

Kopice, 1 maja 1948 roku. Obchody pierwszomajowe przed willą zarządcy w Kopicach. Fot. pochodzi ze strony www.polska-org.pl, na której błędnie jest opisana lokalizacja, że to pałac.

Willa zarządcy kopickiego majątku, fot. 2017 r.

Willa zarządcy kopickiego majątku, drzwi główne pięknie zdobione. Fot. 2017 r.

Willa zarządcy kopickiego majątku, drzwi boczne, także posiadają pięknie zdobienia. Fot. 2017 r.

Willa zarządcy kopickiego majątku, kamienna balustrada z herbem. Fot. 2017 r.

Willa zarządcy kopickiego majątku, od strony ogrodu. Fot. 2017 r.

Willa zarządcy kopickiego majątku, od strony ogrodu. W latach współczesnych dobudowano zadaszenie nad tarasem. Fot. 2017 r.

Fundament po dawnej fontannie na terenie dawnej willi zarządcy. Fot. 2017 r.

Willa zarządcy kopickiego majątku. Wewnątrz zachował się ciekawy kominek. Fot. 2017 r.

Willa zarządcy kopickiego majątku. Wnętrze korytarza. Fot. 2017 r.

Willa zarządcy kopickiego majątku. Oryginalny parkiet. Fot. 2017 r.

Willa zarządcy kopickiego majątku. Wewnątrz zachowana oryginalna stolarka. Fot. 2017 r.

Willa zarządcy kopickiego majątku. Wewnątrz zachowana oryginalna podłoga. Fot. 2017 r.

Gospoda Pod Złotymi Gryfami

We wsi znajdowały się dwie gospody. Pierwsza to gospoda Pod Złotymi Gryfami (Zum Goldenen Greifen). Jej nazwa wzięła się od kamiennych gryfów, które znajdowały się na bramie prowadzącej do karczmy. W gospodzie tej spotykali się leśniczy i myśliwy przed polowaniami.

Gospoda znajdowała się w zachodniej części wsi, przy głównej drodze. Był to budynek dwukondygnacyjny z nietynkowana elewacją, z charakterystycznymi poziomymi pasami z żółtej cegły.

Obecnie służy jako budynek mieszkalny.

Litografia z lat 1890-1910 przedstawiająca między innymi zajazd Pod Złotymi Gryfami (na górze po lewej stronie). Fot. pochodzi ze strony www.polska-org.pl

Zajazd pod Złotymi Gryfami w latach 1936- 45. Fot. pochodzi ze strony www.polska-org.pl

Zajazd pod Złotymi Gryfam. Fot. pochodzi z nieistniejącej już strony www.niemodlin.org

Gospoda Kopicki Most

Druga gospoda znajdowała się przy moście na rzece Nysa Kłodzka i nazywana była Kopicki Most” (Koppitzerbrücke). Była to restauracja połączona z karczmą.

Gospoda Koppitzerbrücke, lata 1920-30. Fot. pochodzi ze strony www.polska-org.pl