Założenia w parku angielskim:
*Latarnia
Nieopodal zamku na Winnej Górze i winnicy, w 1780 roku zbudowano na grobli latarnię z galerią, której górna część przypominała odwróconą piramidę. Z jej czterech rogów wyzierały głowy smoków, które w pyskach trzymały latarnie. Na szczycie ceglanej wieży umieszczano metalowe naczynie w kształcie wazy. Wlewano do niej smołę, którą zapalano, aby oświetlić okoliczne stawy i ścieżki. Budowla ta była repliką latarni stojącej na Odrze w Szczytnikach wrocławskich.
*Stary Fryc
Na niewielkim wzniesieniu zwanym Wzgórzem Minerwy, znajduje się pomnik Fryderyka Wielkiego, przez mieszkańców zwany Stary Fryc. Pomnik pochodzi z 1790 roku, wykonał go rzeźbiarz Stein. Jest to jedyna w Polsce zachowana rzeźba przedstawiająca Fryderyka Wielkiego w mundurze myśliwskim bądź wojskowym, obecnie bez rąk i głowy. W pobliżu znajduje się Świątynia Matyldy.
*Świątynia Matyldy
Na wyspie usytuowanej na stawie Matylda, w 1826 roku wybudowano kopulastą świątynię autorstwa Leysera. Świątynia powstała na cześć pierwszej żony księcia Eugeniusza Erdmanna, Matyldy von Waldeck, która zmarła w wieku 25 lat, tuż po porodzie. Książę bardzo kochał swoją żonę i pragnął ją upamiętnić. Zlecił w 1827 roku malarzowi Rothe wykonanie wewnątrz kopuły obrazu, przedstawiającego postać zmarłej żony. Artysta dodatkowo wykonał małego aniołka (zwisającego na linie wewnątrz kopuły), który symbolizował zmarłego synka Wilhelma (zmarł na drugi dzień po matce). Podczas renowacji Świątyni, obraz ten usunięto. I zaginął wraz z aniołkiem.
Pierwotnie w tym miejscu stała świątynia Apolla, która rozebrano po zawaleniu się, a posąg przeniesiono do części francuskiej parku.
Jest to przepiękna budowla, która zachowała się do obecnych czasów, gdyż trudno do niej było się dostać. Otacza ją woda i grzęzawisko. Natomiast od 2013 roku jest już bardziej dostępna aczkolwiek tylko dla odważnych śmiałków, którzy nie boją się przejść po cienkich, ruchomych palikach. Mnie udało się przejść suchą stopą ale nie była to łatwa przeprawa. Wymagała ciągłej uwagi i napięcia. Na szczęście pomógł mi w tym solidny kij, którym podpierałam się, a przy okazji sprawdzałam poziom wody i szlamu. Czułam się jak flisak przeprawiający się przez rzekę- tyle, że bez tratwy.
A taki zabawny wierszyk znalazłam o flisakach:
„Flisaczkowa żona,
siedzi sobie doma.
A flisaczek, nieboraczek,
robi na chleb jak robaczek”.
Świątynia Matyldy na wysepce. Oj, droga była dość niepewna…
Świątynia Matyldy z bliska.
*Elisium (ciemne ganki lub Rotunda)
Jednym z najbardziej mrocznych miejsc są tzw. Ciemne ganki. Jest to niewielki korytarzyk wyłożony rudą darniową. Trzeba przejść przez ciemny labirynt (stąd wzięła się nazwa „ciemne ganki”) aż oczom ukaże się kolisty placyk z niszami. Niegdyś w niszach tych stały popiersia generałów: Winterfelda, Schwerina, Seydlitza, Zietena i Keitha. Na środku rotundy natomiast znajdował się pomnik króla Fryderyka II Wielkiego w kapeluszu i z laską, autorstwa Steina.
Z rotundy prowadzi wyjście na ogromnych rozmiarów ceglany mur. Było tu umieszczone malowidło zamku Landenburg, skąd pochodziła Helena von Hohenlohe – Langenburg, druga żona księcia Eugena.
A z tym miejscem wiążę się jeszcze jedna niewyjaśniona przygoda. Otóż na zwiedzaniu byłam z siostrą, szwagrem i ich młodszym synem. Do tunelu weszła już siostra, dziecko zostało (widać go na zdjęciu), szwagier robił mi zdjęcie a w tunelu jest jeszcze postać!!! Tyle, ze tak naprawdę nikogo nie widzieliśmy ale na zdjęciu jest! To nie mogła być siostra bo była ubrana na różowo (widać na drugim zdjęciu). Nikt z nas, oprócz szwagra, nie był ubrany na ciemno- ale on akurat robił to zdjęcie. Do dzisiaj zastanawiamy się co to było? W każdym razie uważajcie, jak i Wam przyjdzie robić w tym miejscu zdjęcia. Rozejrzyjcie się najpierw uważnie…
*Strzelnica
W pobliżu pomnika Fryderyka Wielkiego książę Eugeniusz w 1840 roku kazał wybudować strzelnicę dla prężnie działającego bractwa kurkowego oraz krytą halę strzelecką z wieloma stanowiskami strzeleckimi. Strzelnica była czynna w czasie II wojny światowej. Pogłoski głoszą, że bywali tu niemieccy oficerowie, którzy spędzali urlop w Pokoju i oddawali się rozrywkom strzeleckim. Do dziś możemy podziwiać ogromnych rozmiarów pozostałości owych założeń strzelniczych.
*Dom Strzelca
Położony jest w byłej tłoczni wina u podnóża Winnej Góry. Przechowywano tu kolorowe tarcze strzeleckie miejscowego bractwa kurkowego w latach 1766-1923. Był to jeden z najbogatszych zbiorów tarcz w Europie.
*Trzy siostry: Wiara, Nadzieja i Miłość
W pobliżu stawu Matylda znajdują się trzy głazy narzutowe. Na pierwszym wykuto sentencję: ”Wiara przenosi góry”, na drugim: „Nadzieja jest dla żywych”, na trzecim zaś: „Miłość wszystko zwycięża”.
*Sztuczne ruiny
W pobliżu stawu Helena, na wzniesieniu możemy podziwiać sztuczne ruiny, wybudowane około 1800 roku. Jest to ściana z wieżą i zabudowanymi oknami z czerwonej cegły. Jej długość wynosi około 150 m a wysokość 10 m. Sprawia wrażenie zniszczonej bazyliki lub pałacu. Był to przemyślany zamysł architekta parku, który zgodnie z panującą modą na przełomie XVIII i XIX wieku w parkach pałacowych, zaplanował i wybudował te ruiny. W czasach panujących w Pokoju książąt wirtemberskich obiekt był wykorzystywany jako tło w trakcie przedstawień teatralnych.
Budowle nieistniejące:
*Zamek Szwedzki
Powstał w 1776 roku. To właśnie w nim obchodzono urodziny księcia i jego żony. Tutaj też 17 sierpnia 1789 roku na schodach zamku książę przywitał przybyłego z wizytą króla Fryderyka Wilhelma II. Niestety zamek spalił się od uderzenia piorunu w 1912 roku.
*Zamek na Winnej Górze
W 1780 roku powstał kolejny zamek. W latach 20-tych XX wieku, przekształcono go w cukiernię, która dzięki znakomitym wyrobom cieszyła się ogromną popularnością.
*Świątynia Apollina
Stała w miejscu dzisiejszej Świątyni Matyldy. Była to owalna konstrukcja, której stożkowy dach, zakończony złotą wazą, wsparty był na ośmiu doryckich kolumnach. W środku stała kopia Apolla belwederskiego z Watykanu. Trzony, kapitele, gzymsy były białe ze złoceniami, dach koloru niebieskiego obwieszony girlandami. Budowla została rozebrana z uwagi na wadliwą konstrukcję.
*Ptaszarnia japońska
W parku w Pokoju była to ptaszarnia japońska, wokół której na okapach dachu zawieszono szklane dzwoneczki.
Ścieżka dydaktyczna parku francuskiego i Parku Krajobrazowego z XIX wieku:
1. Wejście do parku.
Wejście do parku od ulicy Wolności.
2. Oczka wodne.
Są to pozostałości po ogrodzie francuskim.
3. Findlingsblock.
Olbrzymi granitowy głaz narzutowy.
4. Dąb szypułkowy.
Jego obwód wynosi ok. 435 cm. Dąb ten ma szeroką, rozłożystą koronę. Liście są długie, sercowato wcięte u nasady, a ogonek przy końcu krótki. Żołędzie o długości 2-3 cm dojrzewają na długiej szypułce we wrześniu i październiku.
5. Ruina popiersia księcia Wilhelma.
6. Dąb błotny.
Drzewo to pochodzi z Ameryki Północnej. Do Europy sprowadzono go w 1770 roku. Ma jajowatą koronę, której dolne obumarłe gałęzie zwisają ku ziemi i nie odpadają. Jest to cecha charakterystyczna dla dębu błotnego.
7. Aleja grabowa.
Ojczyzną grabu pospolitego jest Europa. Grab ma ciężkie i twarde drewno nadające się do wyrobu narzędzi.
8. Salon Herbaciarnia – Ruina.
9. Pomnik Muzy Koronującej króla Fryderyka Wielkiego.
10. Żeliwny pomnik „Śpiący Lew”.
11. Minerwa (Atena).
12. Zrośnięte drzewa.
Są to: buk pospolity, lipa szerokolistna oraz grab pospolity.
13. Pomnik wdzięczności.
14. Diana (Artemida).
15. Świątynia Wilhelma Eugena.
16. Apollo.
17. Buk czerwony.
Ma on w obwodzie 340 cm. Jego orzeszki zwane bukwią lub buczyną są chętnie zjadane przez zwierzęta leśne, zwłaszcza przez żyjące w parku wiewiórki.
18. Pozostałość pomnika Germania.
19. Sosna wejmutka.
Sosna wejmutka ma ok. 210 lat, mierzy ok. 500 cm w obwodzie i ma ok. 20 m wysokości. Od 2001 roku jest ona pomnikiem przyrody. Należy dodać, iż jest sosna ta jest najstarszą w Polsce.
20. Wenus (Afrodyta).
Bibliografia:
Przewodnik „Po atrakcjach przyrodniczo- krajobrazowych i kulturowych parku w pokoju”, opracowanie to powstało we współpracy: A. Pawlickiego, M. Stawarskiej i B. Zając.
http://www.parki.org.pl/parki-miejskie/zabytkowy-park-w-pokoju
http://www.ciekawe-miejsca.net/przewodnik/polska/park_w_pokoju
http://www.gminapokoj.pl/545/piesza-sciezka-edukacyjna-poznajemy-park-w-winnej-gorze.html
http://spk.zopk.pl/index.php?Itemid=58&id=95&option=
http://www.odnowawsi.eu/serwis/index.php?id=146&idd=71
http://gminapokoj.pl/552/699/parki.html
http://wirtualnypokoj.pl/zabytkowy-park-w-pokoju-park-angielski-w-winnej-gorze#more-530
Ps. Niestety nie mam swoich zdjęć strzelnicy, głazów Wiara, Nadzieja i miłość oraz sztucznych ruin. Jak tylko je zrobię, uzupełnię wpis.
10 marca, 2015 at 16:30
Super opis. Niesamowite , że doszłaś do świątyni Matyldy 🙂