Kapliczki i krzyże spotkamy wszędzie. Przechodzimy obok nich niemalże codziennie, choć rzadko je zauważamy. A one mają swoją historię do opowiedzenia. Tak też jest i w przypadku…
Pierwsza fabryka papieru w Żaganiu (woj. lubuskie) istniała już w I ćwierci XVII wieku. Najpewniej została zniszczona w okresie wojny trzydziestoletniej. Podobno w latach 1629-30 astronom Johannes Kepler korzystał już z żagańskiego papieru. Ale czy to prawda, dziś trudno potwierdzić.
W II poł. XII w. na terenach Ziemi Głubczyckiej, zamieszkanych przez ludność morawską i polską, rozpoczęła się kolonizacja niemiecka. We wsi Grobniki w gminie Głubczyce osiedlili się joannici. W latach 80. XII w. powstała komandoria, której podlegało dominium Grobniki oraz osiem wsi czynszowych: Babice, Debrzyca, Dziećmarów, Dzierżysław, Głubczyce, Jaroniów (obecnie część Baborowa), Lisięcice, Ludmierzyce. Wieś należała do parafii Debrzyca.
Wieś Olszowa położona jest w województwie opolskim, w powiecie strzeleckim, w gminie Ujazd. Została założona przez niemieckich osadników. Wzmiankowana była już w 1223 roku, a później w 1302 roku w dokumencie papieża Bonifacego VIII. Ustanowiono wówczas, iż mieszkańcy Olszowej będą płacić daninę na rzecz pobliskiego klasztoru w Jemielnicy.
Wszyscy znamy tradycję topienia (a później także palenia) Marzanny. Pierwotnie obrzęd ten odbywał się w czwartą niedzielę Wielkiego Postu, w tzw. Białą Niedzielę. Dopiero w XX wieku zaczęto go celebrować w pierwszy dzień kalendarzowej wiosny, czyli 21 marca.
Ponad 80 lat temu miała miejsce katastrofa kolejowa. Dokładnie w niedzielę wieczór, 12 listopada 1939 roku, w okolicy miejscowości Sukowice koło Kędzierzyna-Koźla, zdarzył się straszny w skutkach wypadek. Była to jedna z najtragiczniejszych katastrof kolejowych ówczesnej Europy. Zderzyły się ze sobą dwa pociągi pasażerskie. Oba składy były przepełnione. Ludzie wracali między innymi z pobliskiego Zakrzowa, w którym odbywał się w tym dniu wielki kiermasz z okazji poświęcenia kościoła. Na tę uroczystość zjechały tłumy ludzi.
Joanna Gryzik odziedziczyła 19 kopalni galmanu (rudy cynku), 40 kopalni węgla kamiennego, kilka hut cynku oraz 4 majątki ziemskie (Szombierki-Orzegów, Bobrek, Bujaków oraz Chudów-Paniówki). Dzięki swoim niezwykłym umiejętnościom pomnożyła majątek aż siedmiokrotnie.
Kopice po raz pierwszy wymieniane są w źródłach w 1289 roku. Na przestrzeni wieków wielokrotnie zmieniały właścicieli. Stanowiły własność m.in. rodziny von Beess, Baltzara von Neckern, Johanna Heymanna von Rosenthal, Gotfryda von Spaetgen. Następnie w pierwszej połowie XIX wieku majątek należał do rodu Franken – Sierstorpf.
Dobra wówczas składały się z dwóch folwarków. Jeden mieścił się w pobliżu ówczesnego zamku 9który został później przebudowany na pałac. Do niego należała gorzelnia i browar. Folwark specjalizował się w hodowli bydła. A drugi znajdował się w kolonii nazywanej Leśnica (Waldau). Znajdowała się tam owczarnia, w której hodowano 1000 merynosów.
Kościół
Kościół w Kopicach był już wzmiankowany w 1580 roku. Wówczas należał do ewangelików. W 1627 roku kościół został rekatolicyzowany. Natomiast ówczesna budowla (najprawdopodobniej drewniana) w 1801 roku została rozebrana Na jej miejsce w latach 1802-1822 wzniesiono nową, murowaną w stylu neoklasycystycznym. Konsekracji kościoła dokonał 17 października 1822 roku biskup wrocławski, Emmanuel von Schimonsky.
Nieodłączną częścią kopickiego parku są liczne stawy z kanałami i mostkami, a także kilka obiektów architektonicznych, urozmaicających tę piękną przestrzeń zieloną.
Park angielski został zaprojektowany przez wybitnego mistrza ogrodnictwa, Wilhelma Hampel’a. To wówczas oprócz przepięknych roślin, w parku znalazły się także obiekty małej architektury: malownicze altany, Świątynia Dumania, romantyczne ruiny, pomniki. Dzięki tym obiektom powstał niezwykle urokliwy park, w którym można odpocząć po ciężkim dniu.
Stare Kolnie to wieś położona w województwie opolskim, w gminie Popielów. Wzmiankowane w dokumencie z 1316 roku jako Coln (Callen, Kallen). Później była to nazwa Kolno. W II połowie XVIII wieku pojawiła się nazwa Alt Köln dla odróżnienia od nowo założonej osady – Neu Köln. W 1947 roku miejscowości te dostały polskie nazwy: Stare Kolnie i Nowe Kolnie.
Kompleks pałacowo – parkowy zajmuje około 64 hektarów. W części południowej zespołu mieszczą się budynki gospodarcze: budynek administracyjny, rządcówka, gorzelnia, stajnie, obory. Natomiast od strony północnej znajduje się pałac wraz z ogromnym parkiem.
Pałac w Kopicach otaczały też piękne ogrody, zachowane jedynie na starych pocztówkach. Ich kompozycja zadziwia nawet dzisiaj. Niezwykłe dywany kwiatów, wymyślne formy, feeria barw, ciekawe i rzadkie okazy.
Twórcą tychże przepięknych ogrodów w Kopicach był mistrz ogrodnictwa, Wilhelm Hampel (1834 – 1898). Był on głównym dyrektorem oraz inspektorem ogrodów Schaffgotschów. Jego kompozycjami dywanowo – kwiatowymi zachwycała się nawet ówczesna królowa Wielkiej Brytanii i Irlandii – Wiktoria. Podobno zaoferowała ona ogrodnikowi nadzór królewskich ogrodów w Londynie. Jednakże Hampel propozycji nie przyjął i do końca swego życia pozostał wierny kopickim ogrodom.
Pałac w Kopicach w latach 1863-65 został rozbudowany według projektu architekta Karla Lüdecke z Wrocławia oraz mistrza budowlanego Konstantego Heidenreicha. Pałac po przebudowie zyskał charakter w stylu neogotyku z elementami neorenesansowymi. Bryła obiektu została ozdobiona architektonicznymi detalami kamieniarskimi w postaci przepięknej sztukaterii (sterczyny, pilastry, akanty).
W 1859 roku majątek w Kopicach zakupił hrabia Hans Ulrich von Schaffgotsch dla swojej siedemnastoletniej żony Joanny Gryczik von Schomberger – Godulla. W latach 1863-65 pałac zostaje rozbudowany według projektu architekta Karla Lüdecke z Wrocławia oraz mistrza budowlanego Konstantego Heidenreicha. Pałac po o przebudowie zyskał charakter w stylu neogotyku z elementami neorenesansowymi. Bryła obiektu została ozdobiona architektonicznymi detalami kamieniarskimi typu sterczyny, maswerki.
Kopice od 1360 roku były siedzibą rodu von Borsnitz, od 1450 roku w rękach rodziny von Bees. W 1531 roku dobra należały do kanonika katedry wrocławskiej Baltzara von Neckern, potem do Hansa Henryka Heymanna von Rosenthal, Gotfrieda von Spätgen. Od 1751 roku Kopice należały do śląskiej rodziny von Sierstorpff. To właśnie za ich czasów, w 1783 roku rycerską siedzibę przebudowano na rezydencję w stylu klasycystycznym. Jej autorem był opolski architekt Hans Rudolph. W 1859 roku majątek w Kopicach zakupił hrabia Hans Ulrich von Schaffgotsch dla swojej siedemnastoletniej żony Joanny Gryczik von Schomberger –Godulla. Majątek liczył 1300 ha ziemi, w tym 662 ha roli, 159 ha łąk i 450 ha lasów. Sam park zajmował 54 ha. Do majątku Kopice należał także folwark Orlichów (Ullrischof), Leśnica (Waldau) oraz dobra w Więcmierzycach, Żelaznej, Krasnej Górze, Tłustorębach (zw. Kościelną Górą) oraz w Pniewiu.
Ruiny pałacu w styczniu 2017 roku. Przeczytaj dalszą część wpisu »
W piątek 8 stycznia 2021 roku, podczas prac przy budowie centrum przesiadkowym Opole Wschód, znaleziono część pomnika Bismarcka.
W Chróścicach, a dokładniej w Kątach (gmina Dobrzeń Wielki) na 168,3 km rzeki Odra znajduje się stopień wodny. Odra od zarania dziejów pełniła ważną funkcję jako szlak komunikacyjny oraz handlowy. Niestety nieregulowana rzeka często wylewała, powodując znaczne szkody. W roku 1888 Reichstag wydał ustawę, która zakładała m.in. skanalizowanie rzeki Odry od Koźla do ujścia Nysy.
Pierwsza część historii sanatorium w Suchym Borze opisana jest tutaj. Po zakończeniu wojny ośrodek przeszedł w polskie ręce. Ponownie zaczął funkcjonować 1 lipca 1947 r. jako Państwowe Prewentorium Dziecięce w Suchym Borze. Zakład podlegał Dyrekcji Huty Batory w Chorzowie. Od 1953 r. sanatorium stało się placówką przeciwgruźliczą o nazwie Państwowe Prewentorium Dziecięce. Tym razem do ośrodka trafiały nie tylko chore dzieci, ale również te z rodzin gruźliczych, aby korzystając ze specyficznego mikroklimatu mogły nabrać sił i nabyć odporność.
W samym środku lasu, werdyktem króla Prus Fryderyka Wielkiego z dnia 30 marca 1773 r., została założona kolonia. W odróżnieniu od podmokłych okolic Chrząstowic i Lędzin, wioska została ulokowana na suchych terenach i nazwano ją Suchy Bór. Nadzór nad powstaniem kolonii objął mistrz leśny Burich.
Kadłubiec to niewielka wieś położona w województwie opolskim, w gminie Leśnica. Pierwsze wzmianki pochodzą z dokumentu z 1302 roku. Wymieniają wówczas wieś Katlubez. W XVII wieku wieś znana jest pod nazwami Kadlubietz i Kadlubiecz. W 1936 roku dotychczasową nazwę urzędową wsi Kadlubietz zastąpiono nazwą Annatal. Po 1945 roku zmieniono na Kadłubiec.
Jednym z ciekawszych zabytków są ruiny zabytkowego wiatraka. Jest to murowany wiatrak typu holenderskiego.
Grabin to wieś położona w województwie opolskim, w gminie Niemodlin. W księdze łacińskiej Uposażeń biskupstwa wrocławskiego wymieniana była już około 1300 roku jako Grebyn. Później w 1330 r. jako Grebin. W XVI wieku miejscowość wymieniana jest jako Griefen, Grifen, w 1638 r. jako Grieben. Do 1742 r. wieś należała do księstwa biskupiego w Nysie. Później do powiatu grodkowskiego, a w 1816 r. weszła w skład ówczesnego powiatu niemodlińskiego. W 1830 r. występuje pod nazwą Grebin, a od XVII wieku aż do 1945 r. jako Grüben. Po 1945 r. nadano dzisiejszą nazwę Grabin.
Oryginalne haki rzeźnicze służące do wieszania tusz, fot. 2014 r.
Dziś już mało kto pamięta o Bad Grüben. A było to pierwsze uzdrowisko, które powstało na Śląsku Opolskim w XIX wieku. Zdrój był położony w lesie między Grabinem a Krasną Górą w powiecie niemodlińskim.
Według legendy pewnego razu kłusownik zranił jelenia. Zwierzęciu jednak udało się uciec w głąb lasu. Rannego jelenia przyuważył gajowy. Zobaczył, że jeleń codziennie pije wodę ze źródełka oraz moczy w niej ranną łapę. Po kilku dniach rana zagoiła się, a zwierzę całkowicie wyzdrowiało. Do źródła przychodziły też inne chore zwierzęta. Swoimi spostrzeżeniami gajowy podzielił się z hrabią Edwardem Promnitzem. Hrabia ten od wielu lat chorował na niedowład kończyn dolnych.
Grabin, dawny lamus, na przeciw pozostałości po pałacyku myśliwskim, fot. 2017 r.
Przeczytaj dalszą część wpisu »
Pierwsza wzmianka o Naroku pochodzi z 1234 roku. W dokumentach wymieniono wówczas nazwę Naroci. Słowo „narok” oznaczało osadę, w której płaci się naroki, czyli podatek. Wieś na przestrzeni wieków zmieniała wielokrotnie właścicieli. Do połowy XVI wieku byli nimi państwo Zawadzcy. Później dobra przeszły w ręce rodu von Bees. Następnie właścicielem majątku był major gwardii królewskiej Gottlob Albrecht von Sauerma- pan majątku w Sadowicach pod Wrocławiem, starosta Reinhard, generałowa von Schmiedeberg, dwaj bracia Żydzi Zygfryd i Wolf Guradze, i od 1858 roku rodzina Wichelhausów. Wichelhausowie opuścili swoją posiadłość w styczniu 1945 roku.
W nocy z 31 października na 1 listopada 1980 roku w Szpitalu dla Psychicznie i Nerwowo Chorych w Górnej Grupie (w województwie kujawsko-pomorskim), zabrakło światła. Nikogo to nie zdziwiło. Nie po raz pierwszy zresztą. W latach 80. ubiegłego wieku ze względów oszczędnościowych często wyłączano prąd. Pracownicy szpitala byli już do tego przyzwyczajeni. Mieli przygotowane świeczki rozstawione na parapetach. Oświetlały one mroczne korytarze bladym migoczącym światłem. Zbliżająca się data 1 listopada przywołuje skojarzenia związane ze zniczami na cmentarzu. Z tą różnicą, że świeczki tutaj oświetlają drogę żywym. Jeszcze żywym…
Wyobraźcie sobie budowlany eksperyment, w którym do budowy domu mieszkalnego użyto stali. Budynek ten według najsłynniejszej szkoły projektowania na świecie Bauhaus swoją formą nawiązywał do idei funkcjonalizmu.
Chociaż szkoła istniała zaledwie 14 lat (działała w latach 1919–1925 w Weimarze, w latach 1925-1932 w Dessau oraz w Berlinie od 1932 roku do połowy 1933 roku) to na trwałe zapisała się w sztuce. Do dzisiaj najwięksi architekci wzorują się na Bauhausie, tworząc funkcjonalne obiekty o prostych bryłach, oszczędnych formach i braku zdobień.
Zamiast zbędnych zdobień czy ornamentów, Bauhaus proponuje proste kształty, ale uatrakcyjnione przeróżnymi fakturami: drewno, metal, szkło, kamienie, skóra. Bauhaus to także szeroko pojęty minimalizm.
Biała Nyska wieś położona w woj. opolskim, powiecie nyskim, w gminie Nysa, nad rzeką Biała Głuchołaska. Osada wzmiankowana była już w 1231 roku. Wówczas biskup wrocławski Wawrzyniec tereny Białej nadał Komesowi Zygfrydowi. Biała była wsią lokowaną na prawie niemieckim.
Biała Nyska, Brama wjazdowa pozostałość pałacu. Fot. 2017 r. Przeczytaj dalszą część wpisu »
W samym środku Stobrawskiego Parku Krajobrazowego znajdują się ruiny drewnianego obiektu. To dawna karczma, a miejsce zwie się Wilcza Buda. Budynek z XVIII wieku dawniej był schronieniem dla podróżnych oraz myśliwych, polujących w tych lasach na wilki. Dawniej wilków w okolicznych lasach było całe mnóstwo. Ponoć jeszcze w latach 80. XX wieku znaleziono potrąconą wilczycę.
Wilcza Buda, fot. 2009 r. Przeczytaj dalszą część wpisu »
Były gęsi to teraz czas na kozy. W woj. opolskim mamy co najmniej trzy miejscowości, w których znajdziemy tzw. Kozi Rynek oraz figurę ją symbolizującą.
Gąsiorowice to wieś znajdująca się w gminie Jemielnica. W 1361 roku wieś funkcjonuje pod nazwą Gansorowicz. W 1463 roku Ganszrowicz, a w 1526 r. Husarowitz. Nazwa ta kryje w sobie dwa słowa: hus i husar, które oznaczają: gęś i pastuch gęsi.
